Jantar 0801 — najbardziej tajemniczy polski mikrokomputer

Przedstawiam Wam jedyne oficjalnie dostępne informacje dotyczące najbardziej enigmatycznego mikrokomputera, który był produkowany w Polsce. Jest ich jak na lekarstwo, gdyż dzisiaj tytułowemu Jantarowi poświęca się dużo mniej uwagi niż innym krajowym mikrokomputerom z lat osiemdziesiątych, takim choćby jak: Meritum (I-III), Mazovia 1016, Krak-86 czy Elwro 700 Solum. Najlepiej to zresztą widać po tym, że nie został uiszczony na wikipediowej liście „Polskie komputery”, gdzie znajduje się ogół rodzimych komputerów. Sprzedawany tylko w 1986 roku mikrokomputer Jantar 0801 jednak powinien być tam przedstawiony, albowiem na przełomie lat 80. i 90. XX wieku pracowano na nim w różnych urzędach i instytucjach państwowych. Co więcej, we wspomnianej już polskojęzycznej Wikipedii podano, iż był „inspirowany Osbornem”, czyli pierwszym w historii komputerem przenośnym powstałym 5 lat wcześniej w Stanach Zjednoczonych.

Amerykańskie wzorce a komunistyczne realia

Tak więc mikrokomputer Jantar 0801 stanowił taką PRL-owską uproszczoną wersję legendarnego już komputera Osborne 1 opracowanego przez Adama Osborne’a, który był sterowany systemem operacyjnym CP/M, ważył ok. 12 kg i kosztował 1795 USD. Nasz sprzęt jednak różnił się od amerykańskiego pierwowzoru przede wszystkim tym, że nie miał wbudowany tylko oddzielny monitor, a najczęściej był z logiem Neptuna i trzeba było go już dokupić oddzielnie. No i posiadał mniejszą liczbę końcówek, przez co mniej można było do niego podłączyć nośników i urządzeń.

Rodzimy mikrokomputer Jantar 0801 miał jednak pewne wspólne cechy z bogatym wujkiem z USA. I tak oprócz podobnego rozmiaru stacji dysków widać to również po klawiaturze, której wygląd jest trochę podobny do tej u Osborne’a 1.

Jantara z Osbornem łączyła również bardzo wysoka cena pojedynczego egzemplarza. Fakt ten potwierdza „Głos Pomorza” nr 10508 z dn. 4 kwietnia 1986 r., informując, że:

W gdańskim Domu Technika rozpoczęły się wczoraj organizowane po raz pierwszy w kraju targi oprogramowania i mikrokomputerów. Na tej dwudniowej imprezie prezentowane są trzy rodzaje mikrokomputerów: Robotron produkcji NRD oraz dwa naszej krajowej – ELWRO 523 oraz Jantar 0801. Ten ostatni został wyprodukowany (red. powinno być dystrybuowany) przez Zakład Techniki Biurowej „Biurotechnika” w Gdańsku i jego koszt zakupu wynosi 2,4 mln zł. Podczas targów można zamówić dowolnie wybrany mikrokomputer i oprogramowanie.

Jeżeli zważyć, że w tym czasie Maluch kosztował 800 tysięcy złotych, a giełdowy zakup „dużego” fiata wynosił mniej więcej 1,5 mln zeta — to niewątpliwie Jantar 0801 dla osoby prywatnej był sprzętem w zaporowej cenie. Dlatego też jego egzemplarze trafiały najczęściej do dotowanych przez państwo urzędów centralnych, tak jak choćby ten z głównego zdjęcia we wpisie, który pracował w stacji sanitarno-epidemiologicznej na południu Polski.

Inna sprawa, że w 1986 roku średnia cena mikrokomputera wraz z podstawowym oprogramowaniem wynosiła nawet 3 miliony złotych, o czym zresztą jest napisane w biuletynie „Mikrokomputery w systemie informacji” wydanym przez Uniwersytet Szczeciński. Z czasem jednak taki sprzęt zaczął tanieć i inny trójmiejski ośmiobitowy mikrokomputer Bosman 8 w 1988 roku kosztował już „tylko” 1 300 000 złotych (oczywiście w tym, jak i poprzednich przypadkach chodzi o stare złote).

Z powyższego cytatu bowiem wynika, że mikrokomputer Jantar 1080 był produkowany przez Zakład Techniki Biurowej „Biurotechnika”, który mieścił się w Gdańsku na ulicy Bałtyckiej 5. Aczkolwiek nastąpiła tu pewna nieścisłość, albowiem tak naprawdę w tym zakładzie zajmowano się dystrybucją tego mikrokomputera. Jantara zaś wyprodukowano również mieszczącej się w Trójmieście firmie Danpol, której ówczesnym właścicielem był nieżyjący już Pan Dańko. W 10688 numerze „Głosu Pomorza” z dnia 6 listopada 1986 r. można natomiast zobaczyć przedstawioną przez „Biurotechnikę” ofertę sprzedaży mikrokomputerów Jantar 0801, Elwro 523, Robotron 5120, 5130 i 1715 oraz 16-bitowych zgodnych z IBM PC. Poniższy screen pokazuje, że w zakładzie tym można było również zakupić oprogramowanie: systemowe, narzędziowe, a także użytkowe na mikrokomputery 8 i 16-bitowe.

Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…

W sumie to wszystkie wieści, które można znaleźć w internecie o tym zapomnianym już prawie przez wszystkich mikrokomputerze. O Jantarze ciągle jednak pamięta jeden z największych pasjonatów i znawców polskich komputerów, którego duże zasługi przedstawił Krogulec we wpisie pt. „Retromaniak: Marcin i polskie komputery ratowane od zapomnienia”. On to właśnie na fanpage’u prowadzonej przez siebie strony „Polskie Komputery” 5 listopada 2019 r. wystosował prośbę o pomoc w odnalezieniu zachowanego do tej pory egzemplarza mikrokomputera Jantar 0801, którego chętnie zakupiłby do swojej najprawdopodobniej największej w kraju kolekcji komputerów rodem z PRL-u.

Choć sądząc z komentarzy pod tym postem, jest to zadanie raczej niewykonalne, bo spośród wielu komentujących nikt się nie pochwalił, że posiada Jantara w swoich zbiorach, a większość z nich stwierdziła, iż zdobycie tego sprzętu jest wręcz czymś nierzeczywistym. Jednak niestrudzonego Marcina to nie zraża i dalej go szuka z wielką pasją już od ponad 5 lat niczym Świętego Grala.

Wychodzi więc na to, że jedyny prawdopodobnie zachowany Jantar 0801 jest przechowywany na Politechnice Gdańskiej. Jednakże informacja z tego posta nie ma potwierdzenia w żadnych oficjalnie dostępnych źródłach. Jako ciekawostkę można dodać, iż Marcin z „Polskich Komputerów” oprócz Jantara poszukuje też 10 innych PRL-owskich mikrokomputerów, a należą do nich takie mikrokomputery jak: miSTER Z80-OM-2, IMZ-80, Elwro 600, Elwro 800, Unimor Bosman 8, Elkor Karat, Meritum 3, Krak-86 i Neptune 184. Każdy z tych „białych kruków” jest jednak lepiej przedstawiony w necie niż niedoceniony bohater tego wpisu.

Tak więc

Od siebie postanowiłem upamiętnić 35-lecie mikrokomputera Jantar 0801 na Demotywatorach, gdzie jak na tak niszowy sprzęt zebrał całkiem dużo plusów. No i przy okazji Was zapytać — co sądzicie o mikrokomputerach z okresu późnego PRL-u i czy ktoś z Was jakimś cudem kojarzy opisanego Jantara? Notabene fakt, że mikrokomputer ten tak bardzo popadł wniwecz pasuje jak ulał to słynnego utworu… Anny Jantar „Nic nie może wiecznie trwać”.